Ο καθορισμός ορίων είναι μια κρίσιμη πτυχή της διατήρησης υγιών, προσωπικών και επαγγελματικών σχέσεων και της συνολικής ευημερίας, ωστόσο πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να το κάνουν. Αυτή η δυσκολία μπορεί να προέλθει από διάφορους πολιτισμικούς, ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες.
Αίτια δυσκολίας στην οριόθετηση:
1. Φόβος απόρριψης ή ενοχής
Πολλά άτομα βιώνουν άγχος για το πώς θα αντιδράσουν οι άλλοι όταν θέτουν τα όριά τους. Ο φόβος της αντιπάθειας ή της απόρριψης μπορεί να αποτρέψει τους ανθρώπους από το να διεκδικήσουν κάτι για τον εαυτό τους. Επιπλέον, τα αισθήματα ενοχής συχνά προκύπτουν όταν κάποιος δίνει προτεραιότητα στις δικές του ανάγκες έναντι εκείνων των άλλων, οδηγώντας σε απροθυμία στον καθορισμό και την επικοινωνία σαφών ορίων.
2. People-pleasing συμπεριφορά
Άτομα που έχουν μεγαλώσει σε περιβάλλοντα που τονίζουν τη σημασία του να ευχαριστείς τους άλλους μπορεί να βρουν ιδιαίτερα δύσκολο το να θέσουν όρια. Αυτή η συμπεριφορά συχνά ενισχύεται από κοινωνικά μηνύματα που δίνουν προτεραιότητα στις ομαδικές ανάγκες έναντι των ατομικών επιθυμιών, καθιστώντας δύσκολο για τους ανθρώπους να αναγνωρίσουν και να υποστηρίξουν τις δικές τους ανάγκες.
3. Έλλειψη σαφήνειας
Πολλοί άνθρωποι παλεύουν με τον καθορισμό ορίων απλώς και μόνο επειδή δεν είναι ξεκάθαροι σχετικά με τα δικά τους όρια. Επίσης, συχνά φαίνεται να «ξεχνούν» τις δικές τους ανάγκες και προτεραιότητες. Εάν κάποιος δεν έχει προηγουμένως προσδιορίσει τα προσωπικά του όρια και ανάγκες ή έχει μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον χωρίς σαφή όρια, μπορεί να δυσκολεύεται να διατυπώσει αυτό που χρειάζεται από τους άλλους.
4. Πολιτιστικές νόρμες
Σε κουλτούρες, όπου δίνεται έμφαση στους δεσμούς της κοινότητας και της οικογένειας, τα άτομα συχνά αισθάνονται πίεση να δώσουν προτεραιότητα στην ομαδική αρμονία έναντι των προσωπικών αναγκών. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει φόβο μήπως γίνει αντιληπτός ως εγωιστής ή ασεβής όταν προσπαθεί κάποιος να θέσει και να διεκδικήσει προσωπικά όρια.
Πώς μοιάζει η οριοθέτηση;
Θα «δανειστώ» μερικές ιστορίες επιτυχίας των πελατών μου για να σας δείξω τον αντίκτυπο της θέσπισης ορίων σε προσωπικό, κοινωνικό και επαγγελματικό υπόβαθρο.
- Άννα, Στέλεχος Πολυεθνικής: Η Άννα είναι μάνατζερ, με κορυφαία απόδοση στην εταιρεία της και ιδανική υπάλληλος από πολλές απόψεις. Όταν επικοινώνησε μαζί μου, ήταν επίσης στα πρόθυρα της εξάντλησης. Η Άννα ήταν κάποτε ένα άτομο που έλεγε σε όλα «ναι». Αναλάμβανε κάθε ευθύνη, καθήκον και έργο. Πάντα βοηθούσε τα μέλη της ομάδας της και ήταν πρόθυμη να βοηθήσει και άλλες ομάδες. Έσπρωχνε ακόμη και τον εαυτό της να ολοκληρώσει τα παραδοτέα της πολύ νωρίτερα από τις προθεσμίες τους. Όταν έβγαινε ένα νέο έργο, ή κάτι επείγον να εκτελεστεί ή ακόμα και ένα πρόβλημα που έπρεπε να διευθετηθεί, ο αποδέκτης μιας τέτοιας εργασίας ήταν πάντα η Άννα. Ο business coaching στόχος που έφερε να δουλέψουμε μαζί ήταν να μπορέσει να διαχειριστεί αποτελεσματικά τις σκέψεις και τα συναισθήματά της μετά τη δουλειά και να απελευθερώσει όλη την ένταση και το άγχος που απορροφούσε όλη την ημέρα. Αφού δουλέψαμε μαζί για μερικές εβδομάδες, συνειδητοποίησε ότι το «μέρος» της εξίσωσης που έπρεπε να βελτιώσει δεν ήταν το «μετά τη δουλειά», αλλά το «κατά τη διάρκεια της εργασίας». Άρχισε να βάζει κάποια όρια στον εαυτό της πρώτα εστιάζοντας στη δουλειά και τις προτεραιότητές της, με το να μην ανταποκρίνεται σε κάθε νέα πρόκληση που εμφανιζόταν, αφιερώνοντας χρόνο στην ολοκλήρωση των καθηκόντων της και δίνοντας ρεαλιστικό χρόνο και προθεσμίες. Σύντομα, ένιωσε σίγουρη για να θέσει και να επικοινωνήσει ξεκάθαρα τα όρια στους Προισταμένους και τον Διευθυντή της. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, σκέφτηκε επίσης τί είναι σημαντικό για εκείνη και αυτό ήταν η εσωτερική της γαλήνη και περισσότερος ελεύθερος χρόνος για να επικεντρωθεί στα ενδιαφέροντά της και στους φίλους της. Στην τελευταία μας συνεδρία, ανέφερε «αν δεν ακολουθείς τις δικές σου προτεραιότητες, σύντομα θα βρεις τον εαυτό σου να ακολουθεί τις προτεραιότητες των άλλων». Είναι επίσης σημαντικό να αναφέρουμε ότι η ψυχική και σωματική της υγεία βελτιώθηκε σημαντικά με το τέλος της συνεργασίας μας.
- Μαρία, Επιχειρηματίας: Η Μαρία έχει 2 επιχειρήσεις και με πλησίασε όταν η καθημερινότητά της έγινε αφόρητη. Δούλευε πολλές ώρες την ημέρα, δεν έδειχνε ποτέ να έχει ελεύθερο χρόνο για τον εαυτό της και τα έξοδά της αυξάνονταν συνεχώς, ενώ το εισόδημά της μειώνονταν. Μετά από μερικές συνεδρίες, εξερευνώντας μαζί πώς εργάζεται, πού επενδύει χρόνο και ενέργεια και πώς ανταποκρίνεται σε διαφορετικά καθήκοντα και ευθύνες, είχε ένα “aha moment”, μία επιφοίτηση! Συνειδητοποίησε ότι σχεδόν κάθε μέρα περνούσε σημαντικό χρόνο για να στηρίξει άτομα από τον οικογενειακό και κοινωνικό της κύκλο. Ποτέ δεν σκέφτηκε ότι αυτή η συμπεριφορά ήταν ακραία ή ανθυγιεινή, καθώς πίστευε ότι ήταν «υποχρέωσή» της ως κόρη και φίλη να στηρίξει τους αγαπημένους της. Ωστόσο, εκτός από τον χρόνο που επένδυε σε αυτές τις συζητήσεις, συνειδητοποίησε επίσης ότι μετά από αυτές, η ενέργειά της εξαντλούνταν και καθυστερούσε συνεχώς τις εκκρεμότητες και τα καθήκοντά της. Ως αποτέλεσμα, παρέτεινε την εργασία της και τα σχετικά έξοδα και δεν είχε την ενέργεια και τη διαύγεια να αποκτήσει νέους πελάτες και να αυξήσει το εισόδημά της. Θέτοντας όρια στον κύκλο της και απαγορεύοντας αυτές τις κλήσεις κατά τις ώρες γραφείου της, κατάφερε να διαχειριστεί αποτελεσματικά τον φόρτο εργασίας της και να τελειώνει νωρίς τη δουλειά της και ταυτόχρονα, σχεδόν διπλασίασε το εισόδημά της, καθώς εστίαζε στις πιο επιτυχημένες συμφωνίες με τους πελάτες της . Φανταστείτε ότι 1 μετατόπιση στα όρια της εξασφάλισε περισσότερο ελεύθερο χρόνο, περισσότερη ενέργεια, ταχύτερο χειρισμό των υποθέσεων εργασίας, περισσότερα κέρδη και χαμηλότερα έξοδα!
Ως Business Coach αυτό που παρατηρώ στις συνεδρίες μου είναι ότι στο 90%+ των στ΄όχων και προβλημάτων που φέρνουν οι πελάτες μου, η απάντηση/ λύση είναι η επιτυχημένη θέσπιση και επικοινωνία των ορίων.