Το burnout δεν είναι πια απλώς μια «μόδα» του εργασιακού λεξιλογίου — είναι μια πραγματικότητα που βιώνουν εκατομμύρια άνθρωποι σε όλη την Ευρώπη. Η Ελλάδα ξεχωρίζει ανάμεσα στις χώρες που πλήττονται περισσότερο. Σύγχρονες έρευνες (βλ. παρακάτω) κατατάσσουν τη χώρα μας στις δύο πρώτες θέσεις στην Ευρώπη όσον αφορά τα ποσοστά επαγγελματικής εξουθένωσης, αναδεικνύοντας μια εθνική πρόκληση που απαιτεί άμεση προσοχή.
Ως Business & Executive Coach, ο ρόλος μου είναι να βοηθώ άτομα και οργανισμούς να αναγνωρίζουν, να αντιμετωπίζουν και τελικά να ξεπερνούν το burnout — μετατρέποντας την κρίση σε ευκαιρία για ανάπτυξη και ανανέωση.
Κατανόηση του Burnout
Το burnout είναι μια κατάσταση συναισθηματικής, πνευματικής και σωματικής εξάντλησης που προκαλείται από παρατεταμένο και υπερβολικό στρες. Εκδηλώνεται ως χρόνια κόπωση, κυνισμός, μειωμένη επαγγελματική αποτελεσματικότητα και αποστασιοποίηση από την εργασία και τη ζωή. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το ταξινομεί ως εργασιακό φαινόμενο (όχι ιατρική πάθηση), τονίζοντας τη σημασία των παραγόντων του εργασιακού περιβάλλοντος στην εμφάνισή του.
Γιατί το burnout είναι τόσο διαδεδομένο στην Ελλάδα;
Πολλοί αλληλένδετοι παράγοντες συμβάλλουν στα υψηλά ποσοστά burnout στη χώρα μας:
1. Εργασιακές συνθήκες:
Υψηλός φόρτος εργασίας, πολλές ώρες, τοξική ηγεσία, υποστελέχωση και κατάσταση συνεχούς επιφυλακής είναι συχνά φαινόμενα — ειδικά σε απαιτητικούς τομείς όπως η τεχνολογία, η εξυπηρέτηση πελατών και η υγεία. Αυτές οι συνθήκες συνδέονται άμεσα με τη συναισθηματική εξάντληση και την αποπροσωποποίηση — τα βασικά χαρακτηριστικά του burnout.
2. Οικονομική πίεση:
Οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης εξακολουθούν να επηρεάζουν βαθιά τους Έλληνες εργαζομένους. Πάνω από το 80% των επαγγελματιών δηλώνουν ότι η οικονομική ανασφάλεια επηρεάζει αρνητικά το εργασιακό τους περιβάλλον, τα οικονομικά τους και την ψυχολογική τους ευημερία. Αυτό το διαρκές στρες μειώνει την ανθεκτικότητα και αυξάνει τον κίνδυνο εξουθένωσης.
3. Ανακολουθία με τις προσωπικές αξίες:
Το burnout μπορεί να προκύψει όταν υπάρχει απόσταση ανάμεσα στις βασικές προσωπικές αξίες και στις απαιτήσεις ή την κουλτούρα του εργασιακού περιβάλλοντος. Το συναντώ συχνά στις coaching συνεδρίες μου: όταν κάποιος νιώθει ότι η δουλειά του αντιβαίνει στα πιστεύω του ή δεν σέβεται αυτό που για εκείνον είναι ουσιαστικό — όπως η ειλικρίνεια, η δικαιοσύνη, η δημιουργικότητα ή η προσφορά — βιώνει “value-based burnout”, μια μορφή χρόνιου στρες χαμηλής έντασης. Η επίγνωση και η ευθυγράμμιση με τις προσωπικές αξίες αποτελούν κρίσιμο δείκτη έγκαιρης πρόληψης και προστασίας.
4. Περιορισμένη αυτονομία και υποστήριξη:
Η έλλειψη ελέγχου στη δουλειά και η ανεπαρκής υποστήριξη από τον οργανισμό εντείνουν το στρες. Έρευνες δείχνουν ότι η αυτονομία και οι υποστηρικτικοί συνάδελφοι λειτουργούν προστατευτικά, ενώ η απουσία τους αυξάνει την ευαλωτότητα στο burnout.
5. Σύγκρουση εργασιακής και προσωπικής ζωής:
Τα ασαφή όρια μεταξύ δουλειάς και προσωπικού χρόνου, ιδίως σε απαιτητικούς ρόλους, εντείνουν τη σύγκρουση ρόλων και αυξάνουν τα ποσοστά εξουθένωσης.
6. Φύλο και ειδικότητα:
Οι γυναίκες τείνουν να βιώνουν υψηλότερη συναισθηματική εξάντληση, ενώ οι άνδρες συχνά αναφέρουν χαμηλότερο αίσθημα προσωπικής επίτευξης.
Δρόμοι εξόδου από το burnout
Ως Coach, δεν βλέπω το burnout ως προσωπική αποτυχία, αλλά ως συστημικό φαινόμενο που απαιτεί ολιστική προσέγγιση. Να πώς καθοδηγώ άτομα και οργανισμούς προς την ανάρρωση και την ανθεκτικότητα:
1. Έγκαιρη αναγνώριση και ανοιχτός διάλογος
- Καλλιέργεια αυτογνωσίας για την έγκαιρη αναγνώριση σημείων όπως κόπωση, κυνισμός, μειωμένη απόδοση και αποστασιοποίηση.
- Δημιουργία ασφαλούς, χωρίς κριτική χώρου όπου οι άνθρωποι μπορούν να εκφράσουν τις δυσκολίες τους.
- Εκπαίδευση ηγετών και μάνατζερς στην αναγνώριση πρώιμων ενδείξεων και στην κατανόηση του ψυχικού αντικτύπου.
2. Διαχείριση στρες και αυτοφροντίδα
- Εισαγωγή τεχνικών mindfulness, διαλογισμού, αναπνοής και χαλάρωσης.
- Έμφαση στη σωστή διατροφή, ύπνο και σωματική δραστηριότητα ως βάσεις ευεξίας.
3. Θέσπιση ορίων
- Ορισμός και τήρηση υγιών ορίων μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.
- Ανάπτυξη δεξιοτήτων διαχείρισης χρόνου και άσκηση στο “όχι” για αποφυγή υπερφόρτωσης.
4. Ενίσχυση δικτύων υποστήριξης
- Επαφή με συναδέλφους, φίλους και οικογένεια για μείωση της απομόνωσης.
- Αναζήτηση επαγγελματικής υποστήριξης (ψυχοθεραπεία, coaching, ομάδες υποστήριξης) όταν χρειάζεται.
5. Επαγγελματική ανάπτυξη και ουσιαστική εμπλοκή
- Συνεχής μάθηση, business coaching, σεμινάρια και projects που αναζωπυρώνουν την κινητοποίηση και το ενδιαφέρον.
- Εξερεύνηση τρόπων ευθυγράμμισης της δουλειάς με τις αξίες και τα δυνατά σημεία.
6. Oργανωτικές αλλαγές
- Επικοινωνία αναγκών προς τη διοίκηση και προώθηση αλλαγών όπως ευέλικτο ωράριο, δίκαιη κατανομή εργασίας και αναγνώριση προσπαθειών.
7. Συνεχής αναστοχασμός και ανάπτυξη
- Χρήση εργαλείων αυτοαξιολόγησης (π.χ. “ημερολόγια ενέργειας”, “stress audits”) για παρακολούθηση προόδου.
- Γιορτάστε τις μικρές νίκες και καλλιεργήστε τη συνεχή αυτοπαρατήρηση ως θεμέλιο μακροχρόνιας ανθεκτικότητας.
Το burnout είναι ένα πολύπλοκο φαινόμενο, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου οικονομικές, κοινωνικές και οργανωτικές πιέσεις συνυπάρχουν. Ωστόσο, με τις σωστές στρατηγικές, κάθε άτομο μπορεί να ανακτήσει την ενέργεια, την αυτοπεποίθηση και την αίσθηση πληρότητας στη δουλειά και τη ζωή του.
Ως Coach, αποστολή μου δεν είναι μόνο να βοηθώ τους ανθρώπους να ανακάμψουν από το burnout, αλλά να τους ενδυναμώνω να ανθίσουν — μετατρέποντας τη δυσκολία σε καταλύτη προσωπικής ανάπτυξης και βιώσιμης ευημερίας.