Από την εμπειρία μου ως Executive & Business Coach, έχω συνεργαστεί με πολλούς ανθρώπους που προσπαθούν να διαχειριστούν δύσκολες δυναμικές στον χώρο εργασίας. Μία από τις πιο απαιτητικές, και δυστυχώς ολοένα πιο συχνές, είναι η συνεργασία με τοξικούς-νάρκισσους μάνατζερ. Πρόκειται για ηγέτες που, στην επιφάνεια, μπορεί να φαίνονται χαρισματικοί, σίγουροι και φιλόδοξοι, αλλά πίσω από τη γοητεία τους συχνά κρύβεται ένα μοτίβο χειριστικότητας, έλλειψης ενσυναίσθησης και υπερβολικής ανάγκης για θαυμασμό και έλεγχο.
Το να κατανοήσεις πώς να δουλεύεις υπό έναν ναρκισσιστή μάνατζερ μπορεί να κάνει τη διαφορά ανάμεσα στην εξουθένωση και την ανθεκτικότητα. Ας εξερευνήσουμε τί χαρακτηρίζει αυτό το είδος ηγέτη και τί μπορείς να κάνεις —πρακτικά και ψυχολογικά— για να προστατεύσεις την ψυχική σου ευεξία και να προχωρήσεις επαγγελματικά.
Πώς μοιάζει ένας Ναρκισσιστής Μάνατζερ;
Ένας ναρκισσιστής δεν είναι πάντα εύκολα αναγνωρίσιμος στην αρχή. Μπορεί να είναι εύγλωττος, κινητοποιημένος και εμπνευστικός όταν τα πράγματα πάνε καλά. Όμως, όταν νιώσει ότι αμφισβητείται ή απειλείται, μπορεί να γίνει:
- Εμμονικός με τον έλεγχο: Το micromanagement, οι μεταβαλλόμενες προσδοκίες ή οι παράλογες απαιτήσεις είναι συχνά εργαλεία του.
- Χωρίς ενσυναίσθηση: Τα συναισθήματά σου, οι δυσκολίες ή τα όριά σου συχνά αγνοούνται.
- Υπερευαίσθητος στην κριτική: Ακόμα και η εποικοδομητική ανατροφοδότηση μπορεί να προκαλέσει αμυντικότητα ή εκδίκηση από την πλευρά του.
- Μεταθέτει τις ευθύνες: Σπάνια αναλαμβάνει την ευθύνη όταν κάτι πάει στραβά.
- Προβάλλει υπερβολικά τον εαυτό του: Μπορεί να οικειοποιείται τις ιδέες ή τις επιτυχίες σου.
Αυτές οι συμπεριφορές δεν δημιουργούν απλώς ένα τοξικό περιβάλλον· υπονομεύουν την ψυχολογική ασφάλεια, πνίγουν την καινοτομία και μπορούν να κάνουν τους εργαζόμενους να αμφισβητούν την αξία ή τις ικανότητές τους. Με τον καιρό, αυτό διαβρώνει την επαγγελματική αυτοπεποίθηση και την ψυχική υγεία.
Ως Coach, έχω δει ταλαντούχους επαγγελματίες να συρρικνώνονται υπό ναρκισσιστική ηγεσία, να παραιτούνται, να ‘καίγονται’ ή ακόμα και να εμφανίζουν κατάθλιψη. Όμως έχω δει και άλλους να αναπτύσσονται, μαθαίνοντας να διαχειρίζονται αυτές τις δυναμικές με διαύγεια και στρατηγική.
Τι μπορείς να κάνεις για να διαχειριστείς έναν Ναρκισσιστή Μάνατζερ
1. Διαχώρισε την αξία σου από την επιβεβαίωσή του
Οι ναρκισσιστές μάνατζερ δημιουργούν συχνά μια “οικονομία επιβεβαίωσης”: αν αποδίδεις και τρέφεις το εγώ τους, έχεις την εύνοιά τους. Όμως αυτό είναι ασταθές και προσωρινό. Στήριξε την αυτοεκτίμησή σου στις αξίες σου, στους μακροπρόθεσμους στόχους σου και στην αντικειμενική ανατροφοδότηση από αξιόπιστους συναδέλφους ή μέντορες —όχι στις διαθέσεις του μάνατζέρ σου.
2. Θέσε όρια
Η άμεση αντιπαράθεση ή η προσπάθεια να αλλάξεις έναν ναρκισσιστή σπάνια αποδίδει. Αντί γι’ αυτό, θέσε ήπια αλλά σταθερά όρια. Παράδειγμα: αντί να πεις, «Μου κάνεις micromanagement», πες «Το έχω καλύψει αυτό και θα σε ενημερώσω την Παρασκευή». Τα όρια δεν είναι τελεσίγραφα· είναι σαφήνεια. Εξάσκησε την ήρεμη, σταθερή επικοινωνία που περιορίζει την υπέρβαση χωρίς να προκαλεί σύγκρουση.
3. Τεκμηρίωνε τα πάντα
Οι ναρκισσιστές μάνατζερ μπορεί να διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα, να αρνούνται υποσχέσεις ή να μεταθέτουν ευθύνες. Προστάτεψε τον εαυτό σου. Κράτα αρχεία —email, σημειώσεις, επιβεβαιώσεις. Μετά από κάθε συνάντηση, στείλε μια σύντομη περίληψη. Φύλαξε αξιολογήσεις απόδοσης, προθεσμίες και οδηγίες. Δεν είναι παρανοϊκότητα· είναι αυτοπροστασία.
4. Δημιούργησε εξωτερικό δίκτυο υποστήριξης
Ένα από τα μεγαλύτερα λάθη είναι η απομόνωση. Οι ναρκισσιστές ηγέτες συχνά προσπαθούν να σε αποκόψουν για να διατηρήσουν τον έλεγχο. Ανάπτυξε συμμαχίες στον οργανισμό —με συναδέλφους, άλλους μάνατζερς, ή το HR. Θα σου προσφέρουν υποστήριξη και μελλοντικές ευκαιρίες.
5. Παίξε το “μακροπρόθεσμο παιχνίδι”
Σε ορισμένες περιπτώσεις ίσως χρειαστεί να διαχειριστείς την ‘ιεραρχία’ με στρατηγικό τρόπο – πχ να διαλέγεις ποιες μάχες αξίζει να δώσεις, ΄ή άλλες φορές ίσως το να ικανοποιείς προσωρινά το εγώ του να είναι αναγκαίο, και σίγουρα κάθε φορά να δίνεις προτεραιότητα στην μακροπρόθεσμη επαγγελματική σου πορεία.
Ρώτα τον εαυτό σου:
- Τί θέλω πραγματικά από αυτόν τον ρόλο;
- Τί μπορώ να μάθω, ακόμη κι από έναν δύσκολο ηγέτη;
- Πώς θα μείνω πιστός/ή στις αξίες μου χωρίς να γίνω το θύμα;
Αν το κόστος γίνει υπερβολικό —συναισθηματικά ή ηθικά— θυμήσου ότι το να σχεδιάζεις την αποχώρησή σου δεν είναι αποτυχία. Είναι αυτοηγεσία και αυτοπροστασία.
6. Κλιμάκωση όταν χρειάζεται
Μερικές φορές, η ναρκισσιστική συμπεριφορά ξεπερνά τα όρια —γίνεται παρενόχληση, εκφοβισμός ή ανήθικη πρακτική. Σε αυτές τις περιπτώσεις, κατέγραψε λεπτομερώς τα γεγονότα και συμβουλέψου το HR ή νομικό σύμβουλο. Η προστασία της ακεραιότητας και της ψυχικής σου υγείας πρέπει να είναι προτεραιότητα.
Το να εργάζεσαι υπό έναν ναρκισσιστή μάνατζερ είναι δύσκολο —αλλά δεν είσαι ανίσχυρος/η. Με στρατηγική επίγνωση, σταθερά όρια και σύνδεση με τις αξίες σου, μπορείς να κινηθείς με ασφάλεια, να μάθεις και να αναδυθείς πιο δυνατός/ή. Μερικές φορές, οι πιο δύσκολοι ηγέτες γίνονται οι μεγαλύτεροι δάσκαλοί μας —όχι για το ποιοι είναι, αλλά για το ποιοι γινόμαστε εμείς μέσα από αυτούς.
Να θυμάσαι: δεν μπορείς να αλλάξεις τον μάνατζέρ σου, αλλά μπορείς πάντα να ηγηθείς του εαυτού σου.
Αν παλεύεις με ένα τοξικό περιβάλλον ή έναν δύσκολο προϊστάμενο, το business coaching μπορεί να σου προσφέρει τον χώρο να επεξεργαστείς, να σχεδιάσεις και να ενδυναμώσεις το επόμενο σου βήμα. Μην το περάσεις μόνος/η σου —η ανθεκτικότητα είναι ομαδικό άθλημα.